اضطراب چگونه احساسی است؟

اضطراب یکی از احساسات عادی نوع بشر است، همه ما در زمان روبرو شدن با موقعیتهای تهدید کننده و یا دشوار آن را تجربه کرده ایم.

بیشتر وقتها مردم حالت های اضطرابی را استرس فرض می کنند، در حالی که استرس یا فشار روانی دارای دو معنی است. اول چیزی که ما را مضطرب می کند و دوم، واکنش ما نسبت به آن. به همین دلیل در اینجا از کلمه استرس (فشار روانی) استفاده نخواهد شد.

اضطراب یعنی احساس ناخوشایند و مبهم دلواپسی بدون علت مشخص که اغلب با نشانه هایی از سیستم عصبی خودکار همراه است. اضطراب علامت هشداردهنده است و نشانه های مشابه ترس در انسان ایجاد می کند با این تفاوت که ترس واکنش انسان به تهدید شناخته شده مشخص و خارجی است.

بطور طبیعی هم اضطراب و هم ترس می توانند مفید باشند و به ما در دوری از خطر کمک کنند و انگیزه روبرو شدن با مشکلات را در ما ایجاد کنند. ولی چنانچه ترس و اضطراب شدید و طولانی شوند ما را از آنچه که می خواهیم انجام دهیم بازمی دارند و در نهایت زندگی را به کاممان تلخ می کنند.

«فوبیا» یعنی ترسی که مربوط به موقعیت های خاص است که اکثریت مردم آنها را ترسناک نمی دانند.

نشانه های اضطراب

1.      در ذهن
2.      احساس نگرانی
3.      احساس خستگی
4.      ناتوانی در تمرکز
5.      احساس تحریک پذیری و بی قراری
6.      خواب نامناسب
7.      در بدن
8.      ضربان نامنظم قلب (تپش قلب)
9.      عرق کردن
10.      گرفتگی ماهیچه یا احساس درد
11.      تنفس سخت و سنگین
12.      سرگیجه
13.      ضعف
14.      سوء تغذیه
15.      اسهال

فوبیاها (ترس های بیمارگونه)

افراد مبتلا به فوبیا، علائم اضطراب شدید را که گفته شد دارند اما تنها در موقعیت های مشخص آن را احساس می کنند و در مواقع دیگر راحت و آرام هستند. طرح مثالی در این مورد موضوع را روشن می کند، مثلا شما:

•      اگر از سگ می ترسید تا زمانی که سگی دوروبر شما نباشد احساس خوبی دارید.
•      اگر از بلندی می ترسید تا زمانی که روی سطح صاف و همواری هستید، مشکلی ندارید.
•      اگر از حضور در جمع می ترسید تا زمانی که افرادی دوروبر شما نیستند در آرامش بسر می برید.

مشکل زمانی حس می شود که در چنین شرایطی قرار می گیرید و آن گاه نشانه های ذهنی و بدنی اضطراب را تجربه می کنید.

افراد مبتلا به ترس های بیمارگونه چون می دانند در صورت روبرو شدن با چنین موقعیت هایی دچار ترس و اضطراب شدید می شوند کوشش می کنند که همواره از این موقعیت ها دوری کنند در حالی که شیوه برخورد با مشکل به تدریج اوضاع را از آنچه که هست بدتر می کند و همچنین سبب می شود که شخص برای دوری از موقعیت های ترس برانگیز همیشه در حال احتیاط باشد. آنها معمولا می دانند که هیچ خطر واقعی تهدیدشان نمی کند ولی با این وجود هنوز نتوانسته اند بر ترس خویش غلبه کنند.

آیا این ترس ها شایع هستند؟

ممکن است از هر ده نفر یک نفر در طول زندگی مبتلا به اضطراب های دردساز و یا فوبیاها شود، هرچند اکثریت آنها برای درمان مراجعه نمی کنند.

علت ها

برخی از ما گویی با استعداد ابتلا به اضطراب متولد می شویم. پژوهش نشان می دهد که این گرایش به مضطرب شدن در ژنهای ما نهفته است. به هر حال حتی افرادی هم که به طور طبیعی استعداد مضطرب شدن را ندارند اگر بیش از اندازه در معرض فشار قرار گیرند مضطرب می شوند.

گاهی علت اضطراب آشکار است و وقتی مسئله ناپدید می شود اضطراب هم فروکش می کند. مانند اضطراب امتحان دادن.

بودن در شرایط و تجربه برخی حوادث مانند حوادث خودرو، قطار، زلزله، آتش سوزی… ممکن است به قدری ملال آور و تهدید کننده باشد که اضطرابی که در چنین موقعیتی شکل می گیرد مدتها پس از حادثه ادامه یابد. افرادی که سروکار با چنین حوادث دردناکی دارند ممکن است ماه ها و سال ها پس از این رویدادهای ناگوار، حالت های اضطرابی و عصبی داشته باشند. این در واقع نشان دهنده نوعی اختلال روانی است و در یک گروه مشخص بیماری ها که به آن «اختلال استرس پس از ضربه» گفته می شود قرار می گیرد.

گاهی اضطراب ممکن است در نتیجه استفاده از مواد تحرک زای خیابانی مانند آمفتامین ها، ال. اس. دی و اکستازی ایجاد شده باشد. حتی گاه کافئین موجود در قهوه حالت های اضطرابی ایجاد می کند.

هنوز نمی دانیم که چرا یک فرد خاص دچار اضطراب می شود، زیرا این موضوع مربوط به مجموعه ای از عوامل مانند شخصیت، اتفاقاتی که برای وی رخ داده است و یا تغییراتی که در زندگی تجربه کرده است (مثل حاملگی) ارتباط دارد.

اضطراب و ترس در کودکان

این که خیلی از بچه ها در دوران کودکی شان از بعضی از چیزها ترسیده اند چیز عجیبی نیست در واقع تجربه ای طبیعی است. برای مثال بچه های نوپا خیلی به مراقبین خود احساس چسبندگی دارند و چنانچه به هر دلیلی از آنها جدا شوند، مضطرب و هراسان می شوند، بسیاری از کودکان از تاریکی یا موجودات هیولایی ترسیده اند، این ترس ها معمولا پایدار نیستند و اغلب پس از بزرگ شدن آنها برطرف می شوند و بر زندگی آنها اثر منفی نمی گذارد و در مسایل رشدی آنها اختلالی ایجاد نمی کند.

کودکان بیشتر زمان روبرو شدن با برخی از وقایع زندگی مانند اولین روز مدرسه احساس اضطراب می کنند ولی معمولا در روزهای بعدی این مشکل برطرف شده و از رفتن به مدرسه احساس لذت می کنند.