نبیّ مکرّم اسلام(صلّی الله علیه و آله و سلّم)، از همان آغاز نبوّت فرمان گرفته بود تا از نظام دفاعی مورد تأیید اسلام پیروی کند که پس از هجرت به مدینه و تشکیل حکومت اسلامی، دفاع نظامی یکی از اصول نظام دفاعی پیامبر(ص) بوده است و به جهاد نامبردار گشت؛ هرچند جهاد نظامی به دو نوع ابتدایی و دفاعی قابل تقسیم است امّا اثبات خواهیم نمود که تمامی جنگ های صدر اسلام حتّی در لشکرکشی ها و فتوحات بنا به دلایلی(مانند تحمیلی بودنشان بر مسلمانان و یا تهدیدات قبلی دشمنان)، جنبه ی تدافعی داشته است. مدّت ها قبل از ظهور اسلام، در دورانی معروف به جاهلیّت، جنگ جاهلی با اصول و اهداف پست و تقریباً وحشیانه انجام می شد که این واقعیت بشری پس از ظهور اسلام رنگ إلهی به خود گرفت و فرهنگ اعراب کاملاً متأثّر از فرهنگ جهاد اسلامی شد. با بررسی تطبیقی میان این دو فرهنگِ متضاد، اعتلای فرهنگ اسلام در امر جهاد و عدم تاثیر پذیری آن از فرهنگ جنگ جاهلی اثبات می شود که ما در این تحقیق، برای اثبات آن، کوشیده ایم جهاد اسلامی و جنگ های جاهلیت را، هم از نظر فقهی و هم از نظر اهداف و انگیزه ها، مورد بررسی دقیق قراردهیم. البته قبل از آن، در طیِّ دو فصل با بخش های جداگانه ای، به بررسی ماهیت و تاریخچه ی جنگ در دو فرهنگ اسلام و جاهلیت پرداخته جایگاه آن را نیز در قرآن و سنّت مورد مطالعه قرار داده ایم تا از این رهگذر اوّلاً تفسیری تاریخی از جهاد به نگارش درآید و ثانیاً تمامی آیات مربوط به جهاد، استخراج و مورد شناسایی قرار بگیرند و در ضمن، اصول نظامی و دفاعی پیامبر(ع) همراه با مدیریت های مدبّرانه و حیرت آور جنگ های صدر اسلام توسّط ایشان در ابعاد مختلف مدیریت های نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجنماعی، فرهنگی و جغرافیایی جنگ ها مشخص شوند. در انتها و در حقیقت فصل ششم، بحث مهم “نظریه ی بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن” با اختصاص و محوریت آیات جهادی قرآن، مطرح و به نقد و بررسی آن پرداخته خواهد شد.