نه شهر، كه دنياي آنروز برايش كوچك بود. مردي كه سايه بلندش ازعصر و زمانه‌اش فراتر رفت و تا دور دستهاي «آينده» تابيد، در دنياي كوچك هزارسال پيش نمي توانست مشتري داشته باشد. جهان هنوز ثروتي براي خريد او نداشت. بهاي او، قيمت يك نبوغ پرتلاطم و زنده بود، نبوغي كه مرزي نمي‌شناخت و پرتو خيره‌كننده آن از قلمرو شعر و موسيقي، تا عرصه پهناور فلسفه و عرفان و طب و رياضيات و زمين‌شناسي مي‌تابيد… او سيماي متمايزي بود –  وآنچه اين تمايز حرمت‌آميز را به وي مي‌بخشد، تنها جايگاه بلند علمي و هنري‌اش نيست، سنت شكني اوست. اما «ابن‌سينا» فقط ويرانگر نيست. او سنتهاي كهنه و دست و پاگير را طرد مي كند تا بر ويرانه آنها سنت‌هاي تازه‌اي با ظرفيت‌هاي بيشتر پايه بگذارد. ازشك تا يقين راه بلندي نيست. ابن‌سينا از «شك» و «يقين» تركيب يگانه‌اي مي سازد. او به همه معيارهاي پذيرفته شده – وگاه حتي به ظاهر تقديس‌آميز- شك مي كند. حقيقت در سرزمين شك مي رود. و اين شك علمي است كه حركت و پويش را مي طلبد. و درمسير اين كاوش و پويش او به مرزهاي تازه‌اي دست مي‌يابد، مرزهاي قهرماني كه فقط جانهاي مختلف شوريده را مجال دست‌يابي به آنست. او «شك» را بخاطر نگهباني «حقيقت» مي خواست، مي خواست،‌چرا كه سنت پرستي خشك به گذشته‌گرائي مي كشد و سرانجان آن جمود و تعصب است،‌تعصبي كه هميشه به جهل لبخندزده تا به روي علم شمشير بكشد. اين كلام ابن‌سيناست كه : «تعصب درعمل و فلسفه مانند هر تعصبي نشانه خامي و بيمايگي‌ست و هميشه به ضرر حقيقت تمام ميشود و شأن خردمندان نيست.[1]

درميان نخسين فيلسوفان ايراني «ابن‌سينا» يگانه كسي بود كه براي تنظيم نظام فکري مستقلي تلاش ورزيد[2]. در رساله‌اي كه هم‌اكنون دردست است و ازتكاپوي نيروي عشق در سراسر كائنات بحث مي كند،‌پيكره‌اي از نظام فكري او مشاهده مي شود[3]. تاريخ نويسان از «ابن‌سينا» بعنوان دائرة‌المعارف عصرش ياد كرده‌‌اند،‌چراكه او به تمامي علوم زمان خويش واقف بود. اين معني را «پاكتوروويف» دانشمند شوروي چنين بيان كرده است: «اين نابغه آفرينشگر مانند متقدمين بزرگ خود «جالينوس» و «ارسطو» در رشته‌هاي مختلف علوم رياضي، طبيعي،‌طب وفلسفه مسلط بوده و بيش ازصد اثر به رشته تحرير كشيد كه بسياري ازآنها مانند كيميا و معدن شناسي و حيوان‌شناسي و جغرافيا و تشريح و وظايف الاعضاء انساني وقف مسائل طبيعي وطب شده است.»