بعد از انقلاب، طراحان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با توجه به تجربههای تلخ عملکرد بخش دولتی و خصوصی، به این نتیجه رسیده بودند که باید راه سومیرا انتخاب کرد که باعث جلب مشارکت تعداد کثیری از افراد جامعه شود.۲ از این رو، نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بر پایه سه بخش دولتی، خصوصی و تعاون پی ریزی شد. از آن زمان تاکنون تلاشهای زیادی در جهت ارتقاء تعاون در کشور صورت گرفته است، بطوری که آمارها نشان میدهند بخش تعاون و تعاونی در کشور ما هم اکنون، درصد بالایی از توان و انرژی خود را صرف افراد حقیقی و حقوقی به منظور ایجاد مشاغل جدید و افزایش تولید نموده است تا بدین ترتیب از یک سو در جهت افزایش تولید در بخشهای کشاورزی، صنعتی و خدماتی گام برداشته و از سوی دیگر نرخ بیکاری را با افزایش اشتغال به صورت مستقیم و غیر مستقیم کاهش دهد. این آمارها همچنین نشان میدهند که تعداد این واحدها بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی، در برنامه پنج ساله سوم (۱۳۷۸-۸۳) و چهارم (۱۳۸۳-۸۷) روند رو به رشدی داشته و توان و هزینه زیادی از دولت را مصروف می دارنداین. در حالی است که احتمالاٌ برخی از این واحدها در حال حاضر عملاٌ غیرفعال بوده و برخی دیگر از آنها به صورت نیمه فعال به کار خود ادامه می دهند. بالاخره، بخشی از آنها فعال بوده و توانسته اند کارکردهای خود را به نحو ثمربخشی افزایش داده و قوت بخشند. اگر چه در سالهای اخیر مطالعات زیادی در زمینه نظام تعاون در کشورهای مختلف، از جمله ایران انجام شده است، اما هیچیک به روش سیستمیک با این نظام پیچیده برخورد نکرده و آنرا مورد مطالعه قرار نداده اند. این امر سبب شده تا علی رغم وجود اطلاعات وسیع موجود در رابطه با نظام تعاونی کشورهای مختلف، در نهایت به راهکارهای عملی و واقعی برای نظام تعاون و تعاونی در کشور ما منجر نشوند. مطالعه حاضر تلاش می کند تا با تحلیل سطوح مختلف تاثیرگذار بر یک نظام تعاونی در چارچوب یک مطالعه سیستمیک۱ و تطبیقی۲ و با بهره گیری از دو روش مقایسه ای – اطلاعی۳ و مقایسه ای – هنجاری۴، به ترتیب نظام های تعاونی برخی کشورهای آسیایی، اروپایی، آفریقایی و امریکایی را مورد مطالعه قرار دهد.

هدف کلی این تحقیق ‘مقایسه سیستمی نظام های تعاونی در کشـورهای مختلـف : یـک مطالعـه چنـد موردی در قاره های آسیا، آفریقا، اروپا و آمریکا’ می باشد. بر این اساس، اهداف ویژه این تحقیق عبارتند از :

1. تعریف تعاونی، انواع و مدلهای آن.
2. تعریف و تبیین تفکر سیستمی در مطالعات نظام های تعاونی.
3. تشریح سطح خرد۱ و عناصر مختلف آن در یک چارچوب سیستمی به منظور مطالعه نظام های تعاونی.
4. تشریح سطح میانی۲ و عناصر مختلف آن در یک چارچوب سیستمی به منظور مطالعه نظام های تعاونی.
5. تشریح سطح کلان۳ و عناصر مختلف آن در یک چارچوب سیستمی به منظور مطالعه نظام های تعاونی.
6. مقایسه سیر تکاملی نظام های تعاونی برخی کشورهای آسیایی، اروپایی، آفریقایی و امریکایی به روش IC.
7. مقایسه ساختار نظام های تعاونی برخی کشورهای آسیایی، اروپایی، آفریقایی و امریکایی به روش IC.
8. مقایسه کارکرد نظام های تعاونی برخی کشورهای آسیایی، اروپایی، آفریقایی و امریکایی به روش IC.
9. مقایسه نظام تعاونی برخی کشورهای آسیایی، اروپایی، آفریقایی و امریکایی در سطح خرد و عناصر مختلف آن در یک چارچوب سیستمی به روش NC.
10. مقایسه نظام تعاونی برخی کشورهای آسیایی، اروپایی، آفریقایی و امریکایی در سطح میانی و عناصر مختلف آن در یک چارچوب سیستمی به روش NC.
11. مقایسه نظام تعاونی برخی کشورهای آسیایی، اروپایی، آفریقایی و امریکایی در سطح کلان و عناصر مختلف آن در یک چارچوب سیستمی به روش NC.
12. ارائه راهکارهای مناسب و عملی به منظور بهبود نظام تعاونی کشور در سطح خرد با استفاده از تجارب بدست آمده از این چهار قاره.
13. ارائه راهکارهای مناسب و عملی به منظور بهبود نظام تعاونی کشور در سطح میانی با استفاده از تجارب بدست آمده از این چهار قاره.
14. ارائه راهکارهای مناسب و عملی به منظور بهبود نظام تعاونی کشور در سطح کلان با استفاده از تجارب بدست آمده از این چهار قاره.
15. طراحی یک الگوی مناسب و سیستمی برای اصلاح نظام تعاونی کشور با ترکیب مناسب هر سه سطح.