حقوق و وظایف متقابل زوجین از اموری است که دین مبین اسلام برای تحکیم خانواده و رشد و بالندگی آن وضع نموده است. رعایت این حقوق و انجام مسئولیت‌های مربوط به آن، سبب نزدیکی و صمیمیت بیشتر زوجین می‌شود و از بروز هرج و مرج در خانواده جلوگیری می‌نماید.

بررسی این موضوع از دو نظر ضرورت دارد؛ نخست آنکه امروزه بر اثر ضعف مبانی دینی برخی افراد و نیز نفوذ جریان‌های فکری- فرهنگی و معرفتی غرب به ویژه تفکرات فمینیستی، آموزه‌های اسلامی خانواده کم‌ارزش، زوجین به تکالیف خود در قبال یکدیگر بی‌توجه شده‌اند و وظایف خود نسبت به همسر را به خوبی انجام نمی‌دهند.

واضح و روشن است که بی‌توجهی به این وظایف (با توجه به نقش محوری و تأثیرگذار آنها در خانواده) علاوه بر آسیب‌پذیر نمودن رابطه همسران، می‌تواند روابط سایر اعضای خانواده را آشفته نماید و حتی خانواده را در معرض خطر فروپاشی قرار دهد.

دوم، هجوم سیل‌آسای بسیاری از شبهات مثل تفاوت حقوق و تکالیف زوجین در خانواده، با جدا نمودن بخشی از دستورات دین از متن دین و بدون نگاه جامع به نظام‌مندی قوانین اسلام، زمینه سوء استفاده از آموزه‌های دینی را فراهم کرده و این شبهه را ایجاد نموده است که اسلام با نگاهی مردمحورانه به وظایف و حقوق زن و مرد، به زن ظلم کرده است که این امر باعث منحرف شدن بسیاری از افکار از تعالیم آسمانی دین اسلام است.

نوشتار حاضر، با بهره‌گیری از آیات و روایات، نظرات فقها و حقوقدانان و نیز با استفاده از نظریه‌های روانشناسی به بررسی تکالیف زوجین در حقوق خانواده می پردازد.

کلیدواژه‌ها : حق؛ تکلیف؛ حسن معاشرت؛ تشیید مبانی خانواده؛ مضاجعت؛ تمکین